Martin Zuniga, Tine Buffel και Felix Arrieta
Αυτή η ανάρτηση ιστολογίου βασίζεται σε μια εργασία που δημοσιεύτηκε στο Social Policy and Society και είναι προσβάσιμη εδώ:
Η δημογραφική μετάβαση στην οποία υφίστανται οι ευρωπαϊκές κοινωνίες, που χαρακτηρίζεται από την αύξηση του αριθμού και του ποσοστού των ατόμων ηλικίας εξήντα και άνω, έχει φέρει ζητήματα που σχετίζονται με τη γήρανση και τη φροντίδα στο επίκεντρο του πολιτικού διαλόγου σε όλα τα θεσμικά επίπεδα. Από το τοπικό έως το εθνικό επίπεδο, οι δημόσιοι φορείς αναζητούν νέους τρόπους οργάνωσης συστημάτων πρόνοιας και περίθαλψης, με στόχο τη βελτίωση των απαντήσεων στις προκλήσεις που παρουσιάζουν οι δημογραφικές, πολιτικές και οικονομικές αλλαγές. Η στρατηγική «Πόλεις και Κοινότητες Φιλικές προς τους Ηλικιωμένους» (AFCC) που προτείνεται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) έχει γίνει παγκόσμια αναφορά (βλ. Moulaert και Garon, 2016) για την ανάπτυξη πολιτικών για τη γήρανση και τις πόλεις, τις γειτονιές και τις κοινότητες που δεν έχουν αποκλεισμούς. που υποστηρίζουν τις ανάγκες των ανθρώπων καθώς μεγαλώνουν.
Μια διάσταση της φιλικής προς την ηλικία συζήτηση ήταν η επιρροή των ιδεών που σχετίζονται με τη συμπαραγωγή και τη συνδημιουργία (Buffel, 2018), οι οποίες αναφέρονται στη συμμετοχή των πολιτών στο σχεδιασμό, τη διαχείριση, την εφαρμογή ή την αξιολόγηση πολιτικών και υπηρεσιών. Τέτοιες διαδικασίες αναπτύσσονται με βάση το ότι έχουν την ικανότητα να κάνουν τις πολιτικές και τις πρακτικές να ανταποκρίνονται περισσότερο στις ανάγκες και τις απαιτήσεις των ατόμων που εμπλέκονται. Επιπλέον, η συνδημιουργία και η συμπαραγωγή προσδιορίζονται ως σχετικές και απαραίτητες στρατηγικές, επειδή παρέχουν μια απάντηση στην αναζήτηση νέων τρόπων δόμησης του «μίγματος ευημερίας» βασίζοντας τη συνεργασία μεταξύ των διαφόρων τομέων που εμπλέκονται στην παροχή πρόνοιας και φροντίδας. (δημόσιος τομέας, αγορά, τρίτος τομέας, εθελοντικός και κοινοτικός τομέας). Στο άρθρο μας, αυτό το θέμα εξετάζεται μέσω μιας ποιοτικής μελέτης, αναλύοντας πώς τρεις πρωτεύουσες στην Αυτόνομη Περιφέρεια των Βάσκων –Ισπανία- (Μπιλμπάο, Ντονόστια/Σαν Σεμπαστιάν και Βιτόρια-Γκαστέιζ) εφαρμόζουν στρατηγικές φιλικές προς την ηλικία, με επίκεντρο είναι σε πρωτοβουλίες συνδημιουργίας και συμπαραγωγής. Σε αυτόν τον τομέα, η Αυτόνομη Περιοχή των Βάσκων αποτελεί ένα ενδιαφέρον σημείο αναφοράς για μια μελέτη περίπτωσης, όχι μόνο επειδή είναι η ισπανική περιφέρεια με τον μεγαλύτερο αριθμό πόλεων που ανήκουν στο παγκόσμιο δίκτυο, αλλά και επειδή έχει το δικό της περιφερειακό δίκτυο. τόσες τοπικές πρωτοβουλίες σε λειτουργία.
Πραγματοποιήθηκαν συνολικά είκοσι επτά σε βάθος συνεντεύξεις με συμμετέχοντες από διαφορετικά υπόβαθρα με ενδιαφέρον για τις πολιτικές γήρανσης στην Αυτόνομη Περιφέρεια των Βάσκων, συμπεριλαμβανομένων πολιτικών και υπευθύνων χάραξης πολιτικής, δημοσίων στελεχών, εμπειρογνωμόνων και ακαδημαϊκών. Δεκαοκτώ γυναίκες και εννέα άνδρες συμμετείχαν στη μελέτη. Δεκατρείς ήταν από το δημόσιο τομέα και δεκατέσσερις ήταν μελετητές ή ειδικοί. Παρόμοιος αριθμός επαγγελματιών του δημόσιου τομέα ερωτήθηκε σε κάθε μία από τις τρεις πόλεις.
Τα ευρήματά μας δείχνουν ότι, ενώ η γενική αξιολόγηση των διαδικασιών συνδημιουργίας ή συμπαραγωγής ήταν θετική, εντοπίστηκαν επίσης κοινές δυσκολίες και προκλήσεις. Σε γενικές γραμμές, αυτές οι προκλήσεις θα μπορούσαν να χωριστούν σε δύο βασικά θέματα: πρώτον, πώς να προωθηθεί η αποτελεσματική συμμετοχή και δεύτερον, να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα. Σε γενικές γραμμές, η εφαρμογή διαδικασιών συμμετοχικής και συνεργατικής διακυβέρνησης θεωρείται πάντα πρόκληση, αλλά διαπιστώθηκε ότι ήταν ιδιαίτερα δύσκολο να εμπλακούν ορισμένες ομάδες ανθρώπων, όπως αδύναμοι ή με άλλο τρόπο αποκλεισμένοι ηλικιωμένοι. Στο ίδιο πνεύμα, η επίτευξη έργων μεταξύ των γενεών υποδείχθηκε ως ιδιαίτερα επιθυμητή, αλλά δύσκολο να επιτευχθεί. Με άλλα λόγια, η δέσμευση τόσο των ενηλίκων όσο και των νέων σε πρωτοβουλίες φιλικές προς την ηλικία διαπιστώθηκε ότι ήταν πρόκληση, εν μέρει λόγω διαφορών στις δυνατότητες, τα ενδιαφέροντα ή την έλλειψη κοινόχρηστων κοινοτικών χώρων.
Οι διαδικασίες συν-δημιουργίας ή συμπαραγωγής ξεκινούν ιδανικά από την ανάπτυξη μιας κοινής διάγνωσης ή σχεδίου στην αρχή ενός έργου. Όπως έχει υποστηριχθεί συχνά από τους ερωτηθέντες στην έρευνά μας, ωστόσο, οι συμμετοχικές διαδικασίες που προωθούνται από δημόσιους θεσμούς συχνά ανταποκρίνονται περισσότερο στις ανάγκες της ίδιας της διοίκησης παρά στις ανάγκες των ηλικιωμένων και των κοινοτήτων. Από την άποψη αυτή, έχει δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στο γεγονός ότι υπάρχει όντως κίνδυνος συμβολισμού, μέσω της προώθησης της συμμετοχής απλώς ως πολιτικής στρατηγικής. Ένα άλλο θέμα είναι πώς θα διασφαλιστεί η βιωσιμότητα ή η συνέχεια των διαδικασιών συμπαραγωγής ή συνδημιουργίας και ποιος ρόλος πρέπει να διαδραματίσει η δημόσια διοίκηση για την επίτευξη αυτού του στόχου. Σε πολλές περιπτώσεις, τα έργα που βασίζονται στην κοινότητα στοχεύουν στην ενεργοποίηση δικτύων και σχέσεων που μπορούν να συνεχίσουν να λειτουργούν αυτόνομα, χωρίς να παρεμβαίνει η δημόσια διοίκηση. Ωστόσο, οι εμπειρίες που παρουσιάζονται εδώ υποδηλώνουν ότι η συνέχεια μπορεί να είναι δύσκολο να επιτευχθεί χωρίς την παρακολούθηση ή την «επιτήρηση» της διοίκησης. Ένα άλλο θέμα στη συζήτηση είναι πώς θα διασφαλιστεί η βιωσιμότητα και ποιος ο ρόλος της δημόσιας διοίκησης για την επίτευξη αυτού του στόχου.
Ένα μέτρο που θα μπορούσε να εφαρμοστεί για τη διευκόλυνση της βιωσιμότητας και της συνέχειας είναι να υιοθετηθεί μια διατομεακή προσέγγιση για την ανάπτυξη έργων και δραστηριοτήτων φιλικών προς την ηλικία. Αυτό υποδηλώνει μια συλλογική, διυπηρεσιακή προσέγγιση, με τη συμμετοχή τοπικών αρχών και επαγγελματιών ενδιαφερόμενων μερών από μια σειρά υποβάθρων, καθώς και κοινοτικών οργανώσεων και πολιτών. Η έρευνά μας υποδηλώνει ότι η πολιτική ανάμειξη, αν και είναι απαραίτητη, δεν έχει νόημα εάν η στρατηγική δεν ενσωματώνεται στο έργο σημαντικών ενδιαφερομένων μερών, ειδικά εκείνων των οργανισμών που βασίζονται στην κοινότητα που είναι ικανοί να αναπτύξουν στρατηγικές σε τοπικά πλαίσια. Όπως επισήμανε προηγούμενη έρευνα, και αυτή η μελέτη επιβεβαίωσε, η ασυνεπής εφαρμογή και η έλλειψη κοινοτικών δομών που διευκολύνουν τη μετάφραση των αναφορών σχεδιασμού σε δράσεις σε επίπεδο εδάφους είναι δύο από τα πιο δύσκολα ζητήματα κατά την εφαρμογή στρατηγικών σχεδιασμού σε επίπεδο κοινότητας.
Οι συνεργατικές και συμμετοχικές πρωτοβουλίες όπως οι διαδικασίες συν-δημιουργίας και συμπαραγωγής θεωρούνται απαραίτητες για την ανάπτυξη στρατηγικών φιλικών προς την ηλικία, αλλά η ανάλυσή μας έδειξε ότι απέχουν πολύ από το να είναι κοινές και συστηματοποιημένες στον τρόπο που αναπτύσσονται. Η ταχεία επιτυχία και επέκταση της πρωτοβουλίας AFCC στην Αυτόνομη Περιφέρεια των Βάσκων ενέχει επομένως τον κίνδυνο να γίνει σύνθημα ή σύνθημα χωρίς αποδεδειγμένα επιτεύγματα. Οι πρωτοβουλίες που αναλύθηκαν αντιπροσωπεύουν καινοτόμα έργα εντός διαφορετικών ιδρυμάτων και απαιτούν μια νέα μορφή διακυβέρνησης.
Συνολικά, όπως υποστηρίζεται σε όλη αυτή την εργασία, η ιδέα της επίτευξης «φιλικότητας» εντός των κοινοτήτων θα πρέπει να γίνει κατανοητή ως μια στρατηγική για όλες τις ηλικίες (Lawler, 2015). Αντί να ορίσει το «φιλικό προς την ηλικία» ως ένα νέο πρόγραμμα ή μια τάση στην παροχή υπηρεσιών, αυτή η μελέτη προτείνει ότι θα πρέπει να θεωρηθεί ως μια ευκαιρία να ξανασκεφτούμε τον τρόπο με τον οποίο ζούμε μαζί.
Πλήρης αναφορά στο χαρτί:
Zuniga, M., Buffel, T., & Arrieta, F. (2021). Ανάλυση Πρωτοβουλιών Συνδημιουργίας και Συμπαραγωγής για την Ανάπτυξη Στρατηγικών φιλικών προς την Ηλικία: Μάθηση από τις Τρεις Πρωτεύουσες στην Αυτόνομη Περιοχή των Βάσκων. Κοινωνική Πολιτική και Κοινωνία. https://doi.org/10.1017/S1474746421000282
Βιβλιογραφικές αναφορές:
Buffel, T. (2018) «Ηλικιωμένοι ερευνητές που εξερευνούν κοινότητες φιλικές προς την ηλικία: μια «εσωτερική» προοπτική για τα οφέλη και τις προκλήσεις της έρευνας από ομοτίμους», The Gerontologist, 59, 3, 1–11.
Moulaert, T. and Garon, S. (επιμ.) (2016) Age-Friendly Cities and Communities in International Comparison, Cham: Springer.
Lawler, K. (2015) «Κοινότητες φιλικές προς την ηλικία: πηγαίνετε μεγάλα ή πηγαίνετε σπίτι», Δημόσια Πολιτική και Έκθεση Γήρανσης, 25, 30–33.
Συγγραφείς
Μάρτιν Ζούνιγκα
Τμήμα Κοινωνιολογίας και Κοινωνικής Εργασίας, Πανεπιστήμιο της Χώρας των Βάσκων, Leioa, Ισπανία
E-mail: [email protected]
Twitter: @martinzotzak
Ο Martin Zuniga έχει διδακτορικό στην Κοινωνική Εργασία, πτυχιούχο Κοινωνική Εργασία και μεταπτυχιακό στην Κοινωνική Έρευνα,
Συμβουλευτική και Καινοτομία στο Πανεπιστήμιο του Deusto. Επί του παρόντος εργάζεται ως ερευνητής Ε&Α στο Grupo SSI και συνεργάτης λέκτορας στο Πανεπιστήμιο της Χώρας των Βάσκων (UPV-EHU). Τα ερευνητικά του πεδία σχετίζονται με την Κοινωνική Εργασία, την Κοινοτική Εργασία, την Κοινωνική Πολιτική, τη Γήρανση και τις διαδικασίες Συνδημιουργίας.
Κρατήστε το Buffel
Σχολή Κοινωνικών Επιστημών, Κοινωνιολογία, Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ, Μάντσεστερ, Ηνωμένο Βασίλειο
Ινστιτούτο Μάντσεστερ για Συνεργατική Έρευνα για τη Γήρανση (MICRA) και Ερευνητική Ομάδα Αστικής Γήρανσης του Μάντσεστερ (MUARG)
E-mail: [email protected]
Twitter: @BuffelTine και @MUARG1
Η Tine Buffel είναι Ανώτερη Λέκτορας Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ, όπου διευθύνει την ομάδα έρευνας της αστικής γήρανσης του Μάντσεστερ (MUARG), μια διεπιστημονική ομάδα μελετητών που ενδιαφέρονται να κατανοήσουν τη σχέση μεταξύ της γήρανσης του πληθυσμού και της αστικοποίησης. Ο Tine ενδιαφέρθηκε ιδιαίτερα για τη μελέτη ερωτημάτων που σχετίζονται με τη ζωή της γειτονιάς και της κοινότητας στη μετέπειτα ζωή, την κοινωνική ανισότητα και τον αποκλεισμό και την ανάπτυξη περιβαλλόντων «φιλικών προς την ηλικία», χρησιμοποιώντας μεθοδολογίες συμμετοχικής και συμπαραγωγής.
Felix Arrieta
Τμήμα Κοινωνικής Εργασίας και Κοινωνιολογίας, Πανεπιστήμιο Deusto, Donostia/San Sebastian, Ισπανία
E-mail: [email protected]
Twitter: @pelikleta
Ο Felix Arrieta έχει διδακτορικό στις Πολιτικές Επιστήμες και Πτυχιούχος Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο της
Χώρα των Βάσκων (UPV-EHU). Διετέλεσε Διευθυντής του μεταπτυχιακού τίτλου στην παρέμβαση με άτομα σε κατάσταση ευπάθειας και κοινωνικού αποκλεισμού στο Πανεπιστήμιο του Deusto. Τα ερευνητικά του πεδία σχετίζονται με τις Δημόσιες και Κοινωνικές Πολιτικές, τη χάραξη πολιτικής και τα συστήματα φροντίδας.
